Bài Giảng Tác Phẩm "Tắt Đèn" của Ngô Tất Tố

Bài giảng này sẽ đi sâu vào phân tích tác phẩm "Tắt Đèn" của Ngô Tất Tố, một trong những tác phẩm tiêu biểu của văn học hiện thực phê phán Việt Nam giai đoạn 1930-1945. Chúng ta sẽ khám phá bối cảnh ra đời, giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, đặc biệt tập trung vào hình tượng nhân vật chị Dậu và những vấn đề xã hội mà tác phẩm đặt ra.

I. Giới Thiệu Chung

1. Tác Giả Ngô Tất Tố

• Tiểu sử: Ngô Tất Tố (1894-1954) là một nhà văn, nhà báo, nhà nghiên cứu văn học, nhà dịch thuật nổi tiếng của Việt Nam. Ông có bút danh Lộc Hà, Thôn quê.

• Sự nghiệp văn chương: Ngô Tất Tố là một trong những cây bút tiêu biểu của dòng văn học hiện thực phê phán. Ông có nhiều đóng góp quan trọng cho nền văn học Việt Nam với các tác phẩm như "Lều chõng", "Tắt đèn", "Việc làng"...

• Phong cách sáng tác: Ngô Tất Tố nổi tiếng với ngòi bút hiện thực sắc sảo, khả năng phản ánh chân thực cuộc sống của người nông dân nghèo khổ dưới ách áp bức của chế độ thực dân phong kiến.

2. Tác Phẩm "Tắt Đèn"

• Hoàn cảnh ra đời: "Tắt Đèn" được xuất bản lần đầu năm 1939, trong bối cảnh xã hội Việt Nam đang chịu sự áp bức nặng nề của thực dân Pháp và giai cấp địa chủ phong kiến.

• Tóm tắt cốt truyện: Tác phẩm xoay quanh cuộc sống của gia đình chị Dậu, một người phụ nữ nông dân nghèo khổ, phải gánh chịu nhiều tai ương do sưu cao thuế nặng của chế độ thực dân phong kiến. Để có tiền nộp sưu cho chồng, chị Dậu phải bán con, bán chó, thậm chí phải "bán mình" để cứu chồng khỏi cảnh tù tội.

• Ý nghĩa nhan đề: "Tắt Đèn" mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Nó vừa là sự tắt đèn theo nghĩa đen, diễn tả cuộc sống tăm tối, bế tắc của người nông dân, vừa là sự tắt đi ánh sáng của hy vọng, của tương lai.

II. Giá Trị Nội Dung

1. Phản Ánh Hiện Thực Xã Hội

• Cuộc sống khốn khổ của người nông dân: "Tắt Đèn" phơi bày một cách chân thực và sinh động cuộc sống cùng cực của người nông dân Việt Nam dưới ách áp bức của chế độ thực dân phong kiến. Họ phải chịu sưu cao thuế nặng, bị bóc lột tàn tệ, sống trong cảnh đói nghèo, tăm tối.

• Sự tha hóa của bộ máy chính quyền: Tác phẩm vạch trần sự tha hóa, mục ruỗng của bộ máy chính quyền thực dân phong kiến. Quan lại tham nhũng, hống hách, chỉ biết vơ vét của dân, không quan tâm đến đời sống của người dân.

• Phản kháng của người nông dân: Mặc dù sống trong cảnh khốn cùng, người nông dân vẫn không chịu khuất phục. Họ âm thầm phản kháng, đấu tranh để bảo vệ quyền lợi của mình.

2. Giá Trị Nhân Đạo

• Sự cảm thông sâu sắc với số phận người nông dân: Ngô Tất Tố đã thể hiện sự cảm thông sâu sắc với số phận bi thảm của người nông dân, đặc biệt là những người phụ nữ nông thôn. Ông đã khắc họa một cách chân thực những nỗi đau, những mất mát mà họ phải gánh chịu.

• Ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của người nông dân: Tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của người nông dân, đặc biệt là sự cần cù, chịu khó, lòng yêu thương con người và tinh thần đấu tranh bất khuất.

• Lên án sự bất công, tàn bạo của xã hội: "Tắt Đèn" lên án mạnh mẽ sự bất công, tàn bạo của xã hội thực dân phong kiến, đồng thời thể hiện niềm tin vào một xã hội tốt đẹp hơn.

3. Hình Tượng Nhân Vật Chị Dậu

• Số phận bi thảm: Chị Dậu là một hình tượng tiêu biểu cho số phận bi thảm của người phụ nữ nông thôn trong xã hội cũ. Chị phải gánh chịu mọi tai ương, từ sưu cao thuế nặng đến cảnh chồng bị đánh đập, con bị bán.

• Vẻ đẹp tâm hồn: Mặc dù sống trong cảnh khốn cùng, chị Dậu vẫn giữ được những phẩm chất tốt đẹp. Chị là một người vợ hiền, người mẹ thương con, giàu lòng vị tha và tinh thần đấu tranh mạnh mẽ.

• Sức sống tiềm tàng: Chị Dậu là biểu tượng cho sức sống tiềm tàng của người phụ nữ Việt Nam. Dù bị dồn đến bước đường cùng, chị vẫn không chịu khuất phục, luôn tìm cách để vượt qua khó khăn, bảo vệ gia đình.

III. Giá Trị Nghệ Thuật

1. Nghệ Thuật Xây Dựng Nhân Vật

• Khắc họa nhân vật điển hình: Ngô Tất Tố đã xây dựng thành công những nhân vật điển hình cho các tầng lớp xã hội khác nhau, từ người nông dân nghèo khổ đến bọn quan lại tham nhũng.

• Miêu tả tâm lý nhân vật sâu sắc: Tác giả đã đi sâu vào miêu tả tâm lý nhân vật, giúp người đọc hiểu rõ hơn về những suy nghĩ, cảm xúc của họ.

• Ngôn ngữ nhân vật sinh động: Ngôn ngữ nhân vật được sử dụng phù hợp với tính cách, địa vị của từng người, tạo nên sự chân thực và sinh động cho tác phẩm.

2. Nghệ Thuật Miêu Tả Hiện Thực

• Miêu tả chân thực, sinh động: Ngô Tất Tố đã miêu tả một cách chân thực và sinh động cuộc sống của người nông dân, từ cảnh đói nghèo, tăm tối đến những hủ tục lạc hậu.

• Sử dụng nhiều chi tiết đắt giá: Tác phẩm sử dụng nhiều chi tiết đắt giá, có sức gợi tả lớn, giúp người đọc hình dung rõ hơn về bối cảnh xã hội và cuộc sống của nhân vật.

• Giọng văn đanh thép, giàu tính phê phán: Giọng văn của Ngô Tất Tố vừa đanh thép, vừa giàu tính phê phán, thể hiện thái độ căm ghét đối với chế độ áp bức, bất công.

3. Nghệ Thuật Kể Chuyện

• Cốt truyện hấp dẫn, lôi cuốn: Cốt truyện của "Tắt Đèn" hấp dẫn, lôi cuốn, với nhiều tình tiết gay cấn, bất ngờ.

• Kết cấu chặt chẽ, hợp lý: Tác phẩm có kết cấu chặt chẽ, hợp lý, các sự kiện được sắp xếp theo trình tự thời gian, tạo nên một bức tranh toàn cảnh về cuộc sống của người nông dân.

• Sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật: Ngô Tất Tố đã sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật như tương phản, đối lập, cường điệu để tăng tính biểu cảm cho tác phẩm.

IV. Kết Luận

"Tắt Đèn" là một tác phẩm xuất sắc của văn học hiện thực phê phán Việt Nam. Tác phẩm không chỉ phản ánh chân thực cuộc sống khốn khổ của người nông dân dưới ách áp bức của chế độ thực dân phong kiến mà còn ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn và sức sống tiềm tàng của họ. "Tắt Đèn" có giá trị nhân đạo sâu sắc và giá trị nghệ thuật đặc sắc, xứng đáng là một trong những tác phẩm tiêu biểu của văn học Việt Nam.